یَسبحون؛ مجموعه‌ای نوآورانه از مواجهه‌ی شخصی نویسنده با قرآن

"یسبحون؛ هجده روایت از قرآن" به کوشش دوست و برادر فرهیخته ام ابراهیم اکبری دیزگاه، توسط انتشارات سوره مهر منتشر گردید. این کتاب مجموعه‌ای از روایت‌های قرآنی، با همکاری هجده نفر از نویسندگان است. خدا را شاکرم که من نیز به‌عنوان‌ یکی از نویسندگان در این مجموعه‌ی قرآنی توفیق همکاری داشته‌ام. روایت پانزدهم این کتاب با عنوان "ماجرای حاشیه نگاری قرآن کوچک جلد قهوه‌ای و خرده روایت‌هایش در باب انسان" به قلم من است.‌
مطالعه‌ی این کتاب، به عنوان تجربه‌ای متفاوت از جستارنویسی در باب قرآن را به عموم مخاطبان محترم توصیه می‌کنم و امیدوارم از مطالعه‌ی این اثر نوآورانه که مبتنی بر تشخص نویسنده و مواجهه‌ی شخصی او با کتاب خداست، لذت ببرید.

مجلس تشییع شرف!

تقدیم به بنیامین «بی‌بی» نتانیاهو

آتش بپا کنید
خون بپاشانید
بپاشانید
در و دیوار را
بی بی آمده است 
شرف را
مجلس تشییع است
تشریف شرف را
عرضم به حضورتان، سوزتان
ای شیاطین دوستان
دوزخ سرشارتان
وقفه وقفه لحظه هاتان
دیگر بس است
شرف را
بی بی آمده است
ارزانی تان
بی بی جانی تان
و گوش‌هایم
کف زدن‌های ممتدتان را
کر شدنم را
از صفیر گلوله، بمب، آژیر
از جیغِ زنان
جیغ زنان 
کودک شدنم را
از... از... از...
از شدنم را
از دوزخیان، اتو کشیدگان را
بی بی آمده است
مجلس تشییع است
تشریف شرف را
و موسیقی ناهنجار کف زدن هاتان
چونان گلوله‌ای 
شکاف سرم را
دلم را
بی بی آمده است 
شرف را
مجلس تشییع است 
تشریف شرف را
بپاشانید
در و دیوار را
آتش بپا کنید
خون بپاشانید
بی بی آمده است
مجلس تشییع شرف را

فیرحی و فقر مدینه اندیشی ما؛ در حاشیه انتشار دو اثر جدید از مرحوم حجت الاسلام دکتر فیرحی

از میان نظریه پردازان معاصر در حوزۀ اندیشه سیاسی اسلام، مرحوم فیرحی با ابتکاری تحسین برانگیز به سیاست اندیشی اهتمام جدی و نظری داشتند و با بازگشت به مبنای مرحوم نائینی در اندیشه‌ی سیاسی اسلام و کاربست روش تبارشناسی دانش فوکویی و توجه به عنصر قدرت در تولید دانش روشی نو را در زمینه مطالعات اسلام سیاسی بنیان نهادند.

واقعیت آمریکا؛ بهشت گمشده یا دوزخیان روی زمین؟!

ژان بودریار (۱۹۲۹- ۲۰۰۷)، فیلسوف و جامعه‌شناس پست مدرن فرانسوی در کتاب «آمریکا» (1988) این کشور حیرت انگیز را این‌گونه توصیف می‌کند: "آمریکا نه رؤیا است نه واقعیت، [بلکه] یک جور حاد واقعیت است".

بودریار معتقد است که ما در جهانی زندگی می‌کنیم که تحت تأثیر تجربیات و احساسات شبیه‌سازی شده است و توانایی درک واقعیت را از دست داده‌ایم و فقط واقعیت‌های آماده شده را تجربه می‌کنیم. جهانی که بر پایه‌ی مفاهیم وانموده (simulation) و ابرواقعیت یا واقعیت حاد (hyper-reality) بنا شده است.

روایت سقوط طبقه‌ی متوسط در ایران؛ نگاهی به سریال در انتهای شب

بی تردید و با فاصله‌ی زیاد، مینی سریال ۹ قسمتی «در انتهای شب» را می‌توان، بهترین سریال نمایش خانگی ایران در ژانر خانوادگی دانست. همه چیز از قصه، فیلمنامه، بازی‌ها، دوربین، و به ویژه دیالوگ‌های دو نفره‌ی بهنام و ماهرخ (ماهی) بی‌نقص، باورپذیر و واقعی از آب درآمده‌اند.

«در انتهای شب»  قصه‌ی فروپاشی بسیاری از خانواده‌های طبقه‌ی متوسط ایرانی، در بحران فزاینده‌ی اقتصادی سال‌های اخیر زیر فشار حداکثری تحریم‌های بین‌المللی را روایت می‌کند. بحرانی که طبقه‌ی متوسط شهری را که پایگاه تحول خواهی در تاریخ معاصر ایران بوده است به زیر خط فقر سوق داد و گسل‌های اجتماعی، اخلاقی و فرهنگی و عاطفی جامعه‌ی شبه مدرن ما را بیش از پیش آشکار ساخت.

کاربرد و تطبیق خطا در ادب عاشورایی

در نمایشنامه کمدی رقبا (The Rivals) به قلم «ریچارد برینزلی شریدن» (۱۷۵۱-۱۸۱۶)؛ سیاستمدار و نمایشنامه‌نویس ایرلندی قرن هجدهم، شخصیتی کمیک وجود دارد به نام خانم «مالاپروپ» (Malaprop) که جملات و کلماتی را به کار می‌برد که ظاهرا از نظر آوایی درست، اما باطنا کاربردی نابجا و غلط است. نوعی از خطای عمدی یا سهوی در کاربرد واژگان هم آوا که امروزه با نام  Malapropism شناخته می‌شود.

نقدی بر افسون زدگی سیاست

یکی از ویژگی‌های جهان مدرن افسون زدایی از سیاست و بازگشت به خرد مصلحت محور یونانی است. یونانیان برخلاف اصل تغلب حکومت‌های خودکامه شرقی که رابطه حاکمان و مردم به مثابه رابطه شبان و رمه و خدایگان و بنده بود، به اصل سیاست به معنای مناسبات شهروندی و مشارکت مردم در اداره شهر قائل بودند. لذا فلسفه سیاسی ارسطویی پایی در نظریه مصلحت عمومی عقل یونانی داشت. در دوره‌ی معاصر نیز فیلسوف سیاست، مرحوم سید جواد طباطبایی، بر این نکته همواره تأکید می‌ورزید که عقل یونانی برای مصلحت جامعه یا خیر عمومی اهمیتی ویژه قائل است، اما خرد ایرانشهری تحقق مصلحت عمومی و اصلاح مدینه را نسبت به اصلاح اخلاقی امری متأخر می‌پنداشت. دکتر طباطبایی در کتاب «زوال اندیشه سیاسی در ایران: گفتار در مبانی نظری انحطاط ایران»، وجه تشابه فلسفه‌ی سیاسی ایرانشهری و یونانی را در پیوند اخلاق و سیاست می‌دانست و وجه تمایز آنها را در اصل یونانی تقدم اصلاح مدینه بر اصلاح اخلاقی و اصل ایرانشهری تقدم اصلاح اخلاقی بر اصلاح مدینه خلاصه می‌کرد.

برای تویی که تا همیشه دوستت می‌دارم

بانو!
تولدت معنای جهانم شد
ای تنها همزبانم در این زمانه‌ی عسرت!

پاسخی به منتقدان زیست ترکانه پزشکیان؛ از احمدی نژاد ثانی تا قومیت گرایی

فرهاد قنبری نویسنده کانال «خرمگس» که در این انتخابات طرفدار قالیباف بود، در مطلب اخیر خود نوشته است: "بسیاری به خاطر شیوه صحبت کردن و لباس پوشیدن، پزشکیان را احمدی نژاد ثانی می‌دانند. اما اگر صحبت کردن و لباس پوشیدن را کنار بگذاریم، شباهت خاصی میان احمدی‌نژاد و پزشکیان وجود ندارد. احمدی نژاد توهمات آخرالزمانی داشت (و هنوز دارد) و رای آوری خود را از الطاف الهی می‌دانست، اما پزشکیان تحت تأثیر نهج‌البلاغه است و روحیه عارف مسلکی دارد. احمدی نژاد شیفته قدرت بود و ماندن در قدرت به هر طریقی را دنبال می‌کرد، اما پزشکیان قدرت برایش اهمیتی نداشته و بیشتر احساس تکلیف است".

در تکمیل این تحلیل درست، تذکر این نکته خالی از لطف نیست که آذربایجان در تاریخ ایران همواره مهد جنبش‌های عدالت طلبانه و آزادی خواهانه بوده است و آذربایجانی‌ها در جنبش مشروطیت، انقلاب اسلامی و دفاع مقدس همواره در صف مجاهدان علیه استبداد داخلی و دشمن خارجی ایستاده‌اند و شهیدان بسیاری را در راه دفاع از اسلام و ایران تقدیم کرده‌اند و نباید اقلیتی بی‌سواد و فریب خورده و نژادپرست را که بر ضد منافع ملی ما عمل نموده و ساز قومیت گرایی را کوک می‌کنند به نام فرهنگ غنی مردمان غیور و وطن پرست این دیار نوشت.

وسترن علیه وسترن؛ درباره‌ی قاتلان ماه کامل

ژانر مجموعه‌ای است از قواعد نانوشته میان فیلمساز و بیننده که مبتنی بر آن انتظارات بیننده نیز شکل می‌گیرد. در ژانر وسترن پروتاگونیست ها گاوچران هایی سرگردان هستند در بیابان‌های آمریکا که زیر آفتاب سوزان به سمت سرنوشتی نامعلوم در حرکت هستند و مرگ مثل سایه دنبال آنهاست. مرگ در دنیای وسترن نزدیک‌تر از زندگی است که نمود آن را در دوئل پروتاگونیست ها می‌بینیم. زندگی برای این گاوچران ها مثل پل صراط می‌ماند که می‌گویند از مو باریکتر و از تیغ برنده تر است، اما دنیای نامطمئن وسترن نیز کلیشه های رایج خود را می‌سازد. در وسترن های اولیه تعارضات با بومی های آمریکایی (سرخپوست ها) که سرزمین اجدادی شان توسط اروپایی‌های سفیدپوست اشغال شده بود را، همچون موجوداتی مزاحم، تبهکار و پست و وحشی ترسیم می‌کردند که در برابر گسترش تمدن و شهرنشینی مقاومت می‌کنند و تنها راه مقابله حذف فیزیکی آنهاست. معمولا یک «دوشیزه در خطر» هم داریم که وظیفه‌ی قهرمان داستان نجات او از چنگ این موجودات وحشی و آدمخوار است. طول کشید تا فیلمسازانی مثل جان فورد ظهور کنند که تا حدودی می‌کوشیدند تصویری نسبتا خنثی و متعادل از بومیان ارائه شود.