عبارات

نوشتارها و گفتارهای یوسف شیخی (مدرّس و پژوهشگر فلسفه) در عرصه‌ی فرهنگ و اندیشه.

عبارات

نوشتارها و گفتارهای یوسف شیخی (مدرّس و پژوهشگر فلسفه) در عرصه‌ی فرهنگ و اندیشه.

عبارات

«عبارتُنا شَتّى و حُسنُک واحد»
عبارات؛ مجموعه نوشتارها و گفتارهای یوسف شیخی (مدرّس و پژوهشگر فلسفه) در عرصه‌ی فرهنگ و اندیشه.

نویسنده مستقل کتاب های: پرواز از جام جهانی، ظرفیت شناسی ژانرهای سینمایی برای ارائه مفاهیم دینی، فیلمنامه هَه، سلوک فرم؛ بررسی سیر تکوین فرم در فیلمنامه دینی.

نویسنده همکار کتاب های: یسبحون؛ هجده روایت از قرآن، پایی در غزه؛ شانزده روایت از «ما و غزه».

ویراستار کتاب: معنای زندگی از دیدگاه خیام و بکت، نوشته رقیه رنجبر، انتشارات شبگیر.

نویسنده مقالات، جستارها و یادداشت های متعدد در روزنامه ها و نشریات و مجلات و فصلنامه های علمی از جمله: 19 دی، جام جم، اعتماد، ققنوس هنر، نگارستان، طوبی، رواق هنر و اندیشه، دین و رسانه، عصر اندیشه، تصویرنامه، زیباشناخت، پژوهشنامه مذاهب کلامی، مطالعات میان رشته ای هنر و علوم انسانی، روایت ایرانی و...

آثار در دست انتشار: تاریخ گسست، گذار از ابن تیمیه متخیل و...

آثار منتشر نشده: مجموعه مقالات فلسفی، مجموعه مقالات کلامی، مجموعه مقالات سینمایی، مجموعه یادداشت ها و نقدها، مجموعه روایت ها، مجموعه اشعار، مجموعه داستان ها و...


نویسندگان

مقدمه

«از سلّاخ خانه تا مهدیّه: خرده روایت­ هایی از زندگی و مواجهات حاج غلام محمدی با شیخ احمد کافی» به نویسندگی ابراهیم اکبری دیزگاه، کتابی است در 254 صفحه که در بهار 1403، توسط شرکت چاپ و نشر بین الملل وابسته به سازمان تبلیغات اسلامی منتشر شد و به بازار کتاب راه یافت.

شیخ احمد ضیافتی معروف به کافی از زمره­ی چهره­ های مبارز و انقلابی همچون دکتر شریعتی، صمد بهرنگی، غلامرضا تختی بود که با مرگشان بر آتش انقلاب دمیدند. این نامیرایان همچون حاضران غایبی بودند که حتی بیش از زمان حیاتشان در تسریع روند انقلاب مؤثر افتادند تا انقلابیون خام اندیشانه به تحقق رؤیاهای خود در فردای پیروزی انقلاب بیاندیشند.

به نظر راقم این سطور، کتاب مذکور در میان آثار داستانی انتشاریافته از اکبری دیزگاه تاکنون، خوشخوان ترین و روان ترین کتاب است و شاید علت آن، لحن عامیانه، بیان لوطی منشانه­ ی شاه غلام به عنوان یک کارگر سلّاخی در کشتارگاه تهران، بهره گیری حداقلی نویسنده از تکنیک ­های معمول داستان نویسی و حضور کمرنگ عناصر خیال انگیز و عالم مثال و تأملات فلسفی و رنگمایه­ های عرفانی و بازی­ های زبانی باشد که برای مخاطب عام دشواری­هایی در فهم متن ایجاد می­ کند.

«از سلاخ خانه تا مهدیّه» شامل سه بخش پیش روایت، بخش اصلی یا فصول سه گانه­ ی روایت و پیوستِ تصاویر است. محدودیت ژانری نویسنده در وفاداری به واقعیت و استفاده ­ی حداقلی از عناصر و تکنیک ­های داستانی، همچنین سوژه­ ی غیرفرهیخته­ ی کتاب که برخلاف یونسِ «برکت»، یوسفِ «سیاگالش»، یحییِ «بیروط»، سهرابِ «شاه کشی»، صابرِ «طوطی و تاول» و حتی خلیلِ «سوره آفلین»، از طبقه­ ی متوسط باسواد در جامعه­ ی دینی مألوف یا جامعه­ ی در حال ظهور پسادینی ایران به شمار نمی ­آید، از ویژگی ­های منحصر به فرد این اثر در میان آثار ابراهیم اکبری دیزگاه است. نویسنده در عمل کوشیده است برخی ناگفته­ ها درباره ­ی مرحوم کافی را از گفتار و رفتار شاه غلام نمایان سازد.

دانلود متن کامل «کافیِ ناکافی»

۰ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰ ۲۶ بهمن ۰۳ ، ۱۴:۵۲
یوسف شیخی

می توان گفت در کنار داستان تأمل برانگیز «مرگ ایوان ایلیچ» اثر تولستوی، «مغازه‌ی خودکشی» نوشته‌ی ژان تولی (۱۹۵۳-۲۰۲۲) نویسنده و فیلمنامه نویس فرانسوی، یکی از بهترین آثار داستانی در خصوص مرگ به شمار می‌رود. 
«مغازه‌ی خودکشی» کتابی است میخکوب کننده و یکی از عجیب ترین رمان‌هایی است که خوانده‌ام. یک شاهکار کم نظیر ادبی با رنگمایه ای فلسفی. سوژه ی جالب این هجویه ی خیره کننده درباره‌ی مرگ و امید که با پایانی غافلگیر کننده آدمی را به شوک فرو می برد، مبتنی بر تکنیک اگر جادویی است.

۰ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰ ۲۵ بهمن ۰۳ ، ۲۲:۰۳
یوسف شیخی

چکیده

مقالۀ حاضر با رویکرد تحلیل انتقادی به بررسی کتاب «سورۀ آفِلین» به عنوان یکی از مهم­ترین و متفاوت­ترین آثار ادبی سال­های اخیر دربارۀ انقلاب اسلامی پرداخته است. نگارنده بر اساس مدل ارائه شده از سوی فیلسوف برجستۀ کره­ای، جیگون کیم، با بررسی ساختاری انقلاب اسلامی به مثابه یک رخداد به نتایجی مهم دست یازید، از جمله اینکه رُخداد 57 به وسیلۀ عملکردی میان چهار متغیر (ابژه، حقایق، ویژگی خاص و زمان) تحقق یافته است، به همین روی نگارنده مدعی است که «سورۀ آفِلین» درواقع «رمان-تاریخ» است و نه رمانِ تاریخی، چرا که متون «رمان-تاریخ» قصد دارند تا خواننده را به پرسش درباب حقیقتِ تاریخ رسمی وا ‌دارند و غایتی معرفت‌شناختی را دنبال می‌کنند. همچنین از میان شیوه­های مبارزۀ اجتماعی برای اصلاح، خلیل حجتیِ «سورۀ آفِلین» ما را به راه چهارم یا اصلاحِ انقلابی دعوت می­کند. همچنین «سورۀ آفِلین» اشارتی است بر این اینکه «کنشگران مرزی» امکانی جهت رفع انسداد از «توسعۀ ایرانی» به مثابه یک طرح ناتمام هستند. اکبری دیزگاه به این مسئلۀ بنیادین تذکار می­دهد که در تفکر انسان ایرانی، این فره ایزدی است که حکومت می­کند نه شخصیت­های سیاسی با رویکردهای مختلف اعم از سکولار یا دینی. البته نگارنده ضمن اذعان و عنایت به قوت­های «سورۀ آفِلین» در کنشگری مرزی، دو نقد مشخص را بر آن وارد می­سازد: اول؛ سرگردانی میان «متن‌-تحقیق»؛ به مثابه اثری که قصد دارد واقعیت دنیا را بازگو کند، و «متن-تأویل»؛ به مثابه اثری که قصد دارد زمینه­ای برای روایتی متکثر و چند صدایی از واقعیت دنیا را ایجاد نماید و دوم: خطر تحویل­نگری و غفلت از نقش انسان مثالین ایرانی یا امام در خلق «متن-تأویل» است.

کلیدواژه: اصلاح انقلابی، تاریخ خُرد، رخداد 57، رؤیای انسان ایرانی، رمان-تاریخ، سورۀ آفِلین.

دانلود متن کامل «تاریخ خرد رخداد 57 در خلسه خرد رمان تاریخ»

۰ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰ ۱۴ بهمن ۰۳ ، ۰۰:۵۰
یوسف شیخی

کتاب پرفروش «مشرکی در خانواده‌ی پیامبر»، نخستین بار سال ۱۳۹۶، توسط انتشارات نقد فرهنگ، به قلم دکتر حسن محدثی گیلوایی (استاد جامعه شناسی) و دکتر بیژن عبدالکریمی (استاد فلسفه) وارد بازار نشر شد. راقم این سطور برای نگارش یادداشت حاضر مطالعه‌ی چاپ هشتم این اثر به سال ۱۴۰۲ را مبنا قرار داده است.

هرچند روی جلد کتاب، عنوان «داستان عاشقانه‌ی ابوالعاص و زینب» درج شده است، اما به معنای امروزی و مصطلح کلمه، ما با یک اثر داستانی مواجه نیستیم، بلکه به نظر می‌رسد، این اثر ناداستان یا نهایتا شبه داستان (با نظر به افزوده‌های غیرمستند اگزیستانسیال از کشمکش‌های ذهنی شخصیت‌ها) باشد که پرداختی قصه وار به سبک حکایات کهن دارد تا داستان به مفهوم مدرن آن. نوشتن دو مقدمه، ذکر دیگر اقوال تاریخی در پاورقی و آوردن منابع و مآخذ وجه ناداستان کتاب را تقویت می‌کند، چرا که برای هیچ رمان یا داستانی مقدمه نمی‌نویسند و منبع نمی‌آورند و پاورقی نمی‌زنند.

۱ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰ ۱۰ بهمن ۰۳ ، ۰۱:۴۷
یوسف شیخی

«جهان با من برقص»؛ ملودرامی است کمیک و فلسفی در باب مرگ. از نظر ژانریک این فیلم اثری مبتنی بر فضا یا حال و هوا به شمار می‌آید. فیلمساز با نمایش فانتزی های شخصیت "جهان" بریده از شهر و پناه برده به دامن طبیعت اما ناگزیر از مواجهه با مرگ، آخرین شام تولد «جهان»را در کنار دوستانش روایت می‌کند. موسیقی در این فیلم نقشی بنیادین دارد و وجه مایز جهان فانی و باقی است. 

۰ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰ ۱۰ بهمن ۰۳ ، ۰۱:۳۲
یوسف شیخی

مقدمه

در کنار مجموعه روایت­ هایی مثل کتاب «روایت پیاده‌روی اربعین: روایت مردم شناسانه و جامعه شناختی از پیاده روی اربعین»، داستان نویسان نیز به این پدیده توجه نشان داده­ اند که از جمله می­توان به داستان بلند یا رمان کوتاه «طوطی و تاول» نوشته‌ی ابراهیم اکبری دیزگاه، اشاره نمود. این داستانِ دینی در سال ۱۴۰۰ خورشیدی توسط نشر معارف و در ۹۶ صفحه منتشر شده است.

آثار داستانی اکبری دیزگاه که در بستری حکمی و فلسفی و به دور از سیاست زدگی و ایدئولوژیک اندیشی رایج در ادبیاتِ دینی پساانقلاب آفریده شده­ اند، از نظر ساختاری به دلیل ذوق تأویلی، فراتر رفتن از زبان ابزاری و رسیدن به مرزهای زبان افزایی یا زبان آوری، خلق جهانی‌های داستانی متعدد در عالم رمان، بینامتنیت و ارجاعات متعدد با قرآن به مثابه متن مقدس و سایر متون کلاسیک ادبی و فلسفی، استفاده از رؤیابینی، از نظر مضمونی به خاطر نوعی حال و هوای دینی، معنویت گرایی، نقد اجتماعی دین، طرح تضارب آراء و تلاقی دیدگاه‌های متکثر در ساحت تفکر دینی، دیالوگ اصناف متفاوت دینداری به نظر می ­رسد دعوتی است برای تفکر در بنیادهای زیست جهانِ ایرانی و بازسازی انتقادی-معنوی گفتمان دینی.

اگر با تأسی به رولان بارت در کتاب «درجه­ ی سفر نوشتار»، معیار ادبی بودن یک متن را مبتنی بر آشنایی زدایی و میزان تأویل پذیری آن بدانیم، به زعم راقم این سطور، اثر پر رمز و راز «طوطی و تاول» در میان آثار داستانی ابراهیم اکبری دیزگاه، اثری متفاوت و درخشان به شمار می­ آید.

۰ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰ ۱۹ دی ۰۳ ، ۰۴:۲۲
یوسف شیخی

در نوزدهمین فراخوان آثار پژوهشی حوزه علمیه خراسان و اولین همایش ملی دستاوردهای معاصر علوم حوزوی، کتاب من با عنوان «گذار از ابن تیمیه متخیل؛ سیر دیالکتیکی از شمایل نگاری به شمایل شناسی ابن تیمیه»، توانست عنوان «پژوهشگر برگزیده با رتبه۲» را به دست آورد. همچنین ایده‌ی پژوهشی من با عنوان «بررسی راهکارها و موانع پویاسازی زبان فارسی به مثابه اَبَرزبان» موفق به کسب عنوان «شایسته تحسین» گردید.

۰ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰ ۱۹ دی ۰۳ ، ۰۳:۴۶
یوسف شیخی

برنامه‌ی تلویزیونی حیرة (حوارات فکریة ومعرفیة مع عشرات العلماء والأساتذة والباحثین، شرقا وغربا، على ضفاف الحب والحکمة والحیرة) که از عمان پخش می‌شود، به تازگی با دو تن از ابن تیمیه شناسان برجسته‌ی عربی و غربی گفت و گو کرده است که بسیار قابل استفاده است:

۰ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰ ۱۹ دی ۰۳ ، ۰۳:۴۲
یوسف شیخی

روزهای گذشته فشار کار و تدریس حسابی خسته‌ام کرده بود. این تعطیلی واقعا لازم بود. دیشب در گلبهار کولاک سختی بود و با آمد و شد برق ساعاتی را در تاریکی سپری کردیم. در میانه‌های روز با برآمدن خورشید زمستانی، مجالی شد تا بیرون بیایم و ساعتی را در برف قدم بزنم. یکی از لذت‌های خاطره‌انگیز برای من قدم زدن در برف است که در دیار خراسان (خور آسان) کمتر آن را تجربه می‌کنیم. وقتی در برف راه می‌روم یاد شاختاهای تبریز می‌افتم. زمستان‌هایی سخت و استخوان سوز. در محله‌ای که ما ساکن بودیم خانه‌ها در سربالایی بودند با پله‌هایی زیاد که در زمستان‌ها یخ می‌بستند و رفت و آمد از آنها به سختی ممکن می‌شد. در پژوهش نیز دقایق و زمان‌هایی بر پژوهشگر می‌گذرد که بایستی همچون شاختای تبریز و شرایط کولاک و برف که دید کافی وجود ندارد، و باد نیز گه گاه بر صورتت سیلی سرد می‌نوازد، تو می‌بایست سرسختانه راهی به حقیقت بجویی و از آن پله‌های قندیل بسته‌ بالا بروی، هر چند هر آن خطر سقوط بیخ گوشت باشد.

 

۰ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰ ۱۹ دی ۰۳ ، ۰۳:۴۰
یوسف شیخی

تذکر حکمت نبوی "کما تکونوا یولیکم؛ هر طور باشید همانطور بر شما حکومت خواهد شد" و ضرب المثل "خلایق هر چه لایق"، برای فهم تحولات سیاسی امروز خاورمیانه، بیش از هر ایده باوری غیرواقع بینانه یا تئوری وارداتی راهگشاست. خاورمیانه قطعه‌ای از این کره‌ی خاکی است که واجد سه خصلت مهم است: اولا مهد ادیان بزرگ و امپراطوری ها و تمدن‌های کهن و باستانی است و به همین روی دولت‌هایی شبه مدرن در آن سر بر می‌آورند که در پی احیای اقتدار امپراطوری های بزرگ گذشته در قالبی جدید هستند و نگاه مردمانش به اقتدارِ دولت نیز همچنان نگاهی اساطیری و قدسی است، ثانیا ثروتی هنگفت از معادن و منابع حیاتی و ذخایر زیرزمینی و البته سرمایه‌ای وسوسه‌انگیز به نام نفت دارد که خیال دولت‌ها را از بابت مسئولیت پذیری در قبال ملت‌ها راحت می‌سازد و لذا در این منطقه معمولا با دولت‌هایی رانتیر یا تحصیلدار مواجه هستیم که هر چند عنوان جمهوری را یدک می‌کشند، اما خود را بی‌نیاز از پاسخگویی به مردم می‌دانند. ثالثا با توجه به منابع غنی انرژی و ثروت سیاه نهفته اش و عدم اتکا دولت‌های شبه مدرن به ملت‌ها، باور اینکه دولت‌های مدرن غربی و قدرت‌های جهانی در نقشه‌های بلندپروازانه خود برای این قطعه از زمین برنامه‌ای درازمدت دیده باشند چندان غریب به نظر نمی‌رسد، افزون بر وجود شواهد متعدد تاریخی مداخله خارجی، سناریوی اخیر ترکی- اسراییلی- ناتویی سقوطِ اسد با هدف شکستن هلالِ شیعی نوصفوی ایران و تقویت رؤیای نوعثمانی اردوغان، و نیز تضعیف قدرت منطقه‌ای روسیه در جنگ اکراین، نمونه‌ای تازه بر صحت خصلت سوم خاورمیانه است.

۰ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰ ۱۹ دی ۰۳ ، ۰۳:۳۸
یوسف شیخی